Bosatlas in GRID

Een beperkt aantal mensen heeft een atlas vernield. Ik ook. Ik heb er twee vernield en beide heb ik nog steeds.

Ik heb, overigens samen met mijn broer, een zeldzame 27e druk en een minder zeldzame 28e druk uit 1976 kapot gelezen en hier en daar gescheurd. Overigens claim ik dat ik degene was die het minst zorgvuldig met deze atlassen omging. Vooral de 27e druk is volledig waardeloos voor iedereen in de wereld, behalve voor mij.

Mensen die van atlassen houden, kunnen lang naar een kaart kijken. Veel van hen hebben een atlas van hun jeugd en veel van hen hebben die atlas kapot gekeken. En die 27e druk uit 1947 was voor mij helemaal interessant, want daar stond een wereld in die niet meer bestond. Het was de eerste naoorlogse atlas die in beperkte oplage is gemaakt en die mijn vader via een loterij kreeg. Er staan nog lege bladzijden in, omdat het toen nog te duur was om dubbelzijdig kleur te drukken. Elke extra kleur kon leiden tot een misdruk, dus als één kant van de kaart goed was, ging je op de andere kant hoogstens nog een zwart-wit kaart drukken – en dan ook echt zwart-wit. Geen grijs, geen rasters, want dat kwam later, maar arceringen en zeer precieze lijntjes.

Voor mij was die atlas in mijn jonge jaren ’60 en ’70 de atlas die een wereld liet zien die niet meer bestond. Daardoor was ik niet alleen vroeg met kaartlezen en over de wereld reizen, maar ook vroeg geconfronteerd met veranderende grenzen: Duitsland was nog niet gesplitst, maar alleen nog in zones verdeeld, terwijl ik wist dat Duitsland met de scherpste grens van de wereld te maken had.

Ik was zo voorbereid op 1989, toen die grens op één nacht verdween.

Maar ik zag ook steden tussen 1947 en 1976 groeien, nieuwe wegen, de havenuitbreidingen van Rotterdam, nieuwe polders en nieuwe steden door de twee atlassen naast elkaar te leggen. Noordelijk en Zuidelijk Flevoland! De wereld, wist ik op mijn 16e, is dynamisch. En dat heeft de atlas uit 1947 geweten. Ik heb namelijk de nieuwe wegen erbij getekend. De nieuwe polders en ook alvast toekomstige ontwikkelingen, want als er in het verleden veranderingen zijn, zijn er ook in de toekomst veranderingen.

In het Groninger museum GRID is nu een mooie tentoonstelling over de Bosatlas – van mijnheer Bos tot de digitale moderne versie. Van lege kaarten van Afrika, omdat de wereld nog niet ontdekt was tot de meest moderne kaarten. Een aanrader.

Maar nog mooier is het om thuis je oude Bosatlas weer tevoorschijn te halen en te zien in welke wereld je geboren bent.

Kaarten – tot en met wereldkaarten aan toe – zijn voor de echte kaartenliefhebber net als muziek, literatuur, theater, kunst – een onderdeel die iemand maakt tot wat hij is geworden, een onderdeel van de identiteit.

Schrijver: Jan R. Lønsing, 27 juni 2019

janrlunsinghome.nl

bosatlas jeugd Toeko jeugd Toekomst

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.5 met 2 stemmen 226