Een canard: Coen Simon en het Joharivenster
Wij mensen zitten met nooit op te lossen vragen waar we langs heen leven. Als we ons weten te gedragen. Een kwestie van cultuur.
Voor wie mij eerder las weet: hier schrijft een man die dat vaak niet zo goed weet. Een milieuprobleem dat zich al vroeg deed gevoelen. Wij werden bang vormelijk opgevoed naar de doctor de pastoor de meester zeg maar iedereen die iets te betekenen had. In de maatschappij – iedereen die niet zelf meedeed in de bedrijfskolom tuinderij. Zeg maar slaafs onderdanig, niet echt met/voor een goed gevoel van binnen. Slecht geïntegreerd. Zonder rijk arsenaal aan omgangsvormen om jezelf een houding te geven in situaties.
Neem mezelf: denken over mijn houding moest steeds, een crime. Ik kwam er niet uit. Misschien de reden dat er – toen al – zoveel werd gezopen. De ontvluchting aan onzekerheid in een tijd waarin we versneld werden ‘ontsloten’. Een metafoor. Wat nu voortgeschreden is tot mondialisering heette toen ontsluiting van mens en tuin. De schuit ging eruit. Lanen gaven aansluiting op de openbare weg.
Zoals wij nu weten geven beperkingen andere kansen. ‘Ieder nadeel hep z’n voordeel.’ Ook bij ons. Er werden vragen gesteld die mensen die zich weten te gedragen zichzelf hoogstzelden stellen. De boer getuigt vaak meer waarheidsgetrouw wat hij ziet dan de stedeling. Schreef Montaigne(1533-1592) al in 'Des Cannibales'.
De gecultiveerde stadsmens is voorgevormd tot stedelijke reflexen, gewend zienswijzen te verdedigen.
Zo ook mijn goede jeugdvriend Kees van de Papenlaan. Vanaf zijn achtste jaar brak die zijn hoofd. Hoe kon hij iets van de dingen rondom hem heen vinden zonder ook maar een idee te hebben wat hij zelf voorstelde. Hij kon van alles waarnemen maar niet zichzelf. Ruik hoor proef voel bekijk jezelf maar eens. Kees kon er pas op latere leeftijd afstand van nemen. De psycholoog noemde het een dwanggedachte. Hij is nog steeds overtuigd maar laat zijn dagen niet meer verpesten.
Heeft hij geen gelijk? Zijn wij niet allen ten diepste overtuigd onszelf het best te kennen? Is die overtuiging geen dwanggedachte, ook al helpt die ons overeind te blijven? Niet in staat onszelf te percipiëren, reden dus over de kwaliteit van onze zelfperceptie te zwijgen.
Het leuke nu is dat filosoof Coen Simon het ideeëngoed van Kees heeft opgepakt. Hij schreef ‘Waarom we onszelf zoeken maar niet vinden’ – Prometheus 2009.
Een nadere uitwerking naar het zelf-begrip in deze tijd van aura’s, egocultuur, MRI-scans, narcisme, geïndividualiseerde spiritualiteit en bevrijdende schaamteloosheid. De zoektocht naar het zelf is ijdel volgens Coen Simon:
‘In de alledaagse oppervlakkigheid is deze fictie geen probleem, een probleem wordt het wel als we dit zelf proberen te determineren.’
In 'Being John Malkovitch'(1999) biedt een poppenspeler toegang tot het hoofd van Malkovitch aan als attractie. De film heeft als onverwachte wending dat John Malkovitch in zijn eigen hoofd belandt. De verwarring neemt absurde vormen aan! Uitgelezen illustratief voor onze overspannen hersenwensen toont Simon.
Een MRI-scan op zich stelt meestal niks voor, stelt hij. De neuroloog moet breinbeweging in relatie met gedrag zien. Uiterlijke elementen dus en hij geeft ze daarna pas nog zelf betekenis. Hersenen zelf zeggen niks.
Het verademende van Coen Simon is dat hij zich zelden verliest in onbegrijpelijke terminologie, details, of hobbyisme. Altijd goed te volgen over eigentijdse onderwerpen. Hij groeit nog steeds na ‘Kijk de Mens’, zijn ongemeen boeiende eersteling, een aanrader over ‘Filosofische etiquette’.
Simon zelf noemt onze zelf-inkijk-beperking ‘blinde vlek’. Curieus nu is dat hij er toch een oplossing voor denkt te hebben gevonden. Vers geïmporteerd uit de USA: het Joharivenster. Dat gaat de dappere filosoof 6 april uitpakken en voorleggen aan de Aalsmeerse tuinderij! Naar ik verneem kijkt hij ernaar uit: juist zij laten zich geen knollen voor citroenen verkopen! U begrijpt dat spreekt deze tuinderszoon aan.
NASCHRIFT: Coen Simon wees mij erop in Aalsmeer dat hij het Joharivenster juist NIET als oplossing beschouwt. Ik zou selectief hebben gelezen en die schijn heb ik nu tegen. Hoewel ik volhou dat men in het TROUW-artikel(zie de link onder) te goeder trouw kan lezen wat ik las.
Ik kom er in mijn volgende column op terug.
Overigens bleek de lezing van Coen Simon meer nog dan ik al dacht de moeite waard. Hij reist in april door heel het land: http://www.uitgeverijprometheus.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=254:lezingen-van-coen-simon&catid=4:nieuws
Zie ook: http://www.trouwcommuniti...fie/opinie/blogs/36/10877.html
Schrijver: Jos Zuijderwijk, 3 april 2010
planet.nlGeplaatst in de categorie: filosofie
zelf
397
Geef je reactie op deze inzending: